Hybrid Writer’s Report #2

Als hybride schrijver wil ik op andere manieren nadenken over schrijverschap. Het doel: nieuwe werkwijzes, gereedschappen en leeservaringen. Hier breng ik semi-regelmatig verslag uit van mijn onderzoek.

Onderzoek

In mijn eerste Hybrid Writer’s Report legde ik uit waarom ik mezelf ‘hybride schrijver’ was gaan noemen, en wat ik van plan was. Dat is een halfjaar geleden. Inmiddels kan ik melden dat ik naast een eerder ontvangen Letterenfonds-bijdrage ook subsidie heb gekregen van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.

In totaal heb ik nu € 25.000 om onderzoek te doen naar het gehele literaire traject (en het landschap daaromheen), om schrijftools en lees-apps te ontwikkelen, en om in ieder geval één pilotproject uit te geven, de app-novelle Geometry Girl. Het geld is vooral bedoeld om derden in te huren (programmeurs, grafisch ontwerpers, geluidsontwerpers, stemacteurs); zelf investeer ik kortom ook, in de vorm van de vele uren die erin verdwijnen. Mijn uitgeverij, Atlas Contact, heeft zich overigens ook aan het project verbonden.

Het valt niet mee om alle verschillende interessegebieden op praktische wijze samen te brengen. Toch begint me inmiddels duidelijk te worden hoe ik het ga aanpakken: de totstandkoming van Geometry Girl wordt de ruggengraat van het onderzoek. Ik wil mijn app-novelle door het gehele maak- en uitgeefproces loodsen, waar mogelijk nieuwe dingen proberen, waar nodig nieuwe dingen ontwikkelen, en dat alles documenteren. Daarbij wil ik alles wat niet lukt, waaraan ik niet toekom, vastleggen voor een volgende keer.

Pre-productie

Geometry Girl bevindt zich nu in wat filmmakers de pre-productiefase zouden noemen: ik wil nog niet beginnen met schrijven, maar al wel de personages, plot, structuur en stijl ontwikkelen. Veel schrijvers doen dit volgens mij onbewust, in hun hoofd, of tijdens het schrijven van een eerste versie, die vervolgens grotendeels naar de prullenbak wordt verwezen.

Ik sluit niet uit dat dit later bij mij alsnog zal gebeuren, maar daar gaat het nu niet om; ik wil een geformaliseerd ontwerpproces doorlopen omdat ik het zo kan vastleggen en delen, als onderdeel van mijn onderzoek, en omdat ik er tips en trucs uit andere disciplines bij kan gebruiken. Naast film bijvoorbeeld ook game-ontwikkeling en industrieel ontwerp.

Ik doe het ook omdat ik zo makkelijker kan – zoals Woody Allen het noemt – compartimentaliseren: ik kan aan Geometry Girl werken, mijn ideeën vastleggen, een poosje andere dingen doen, en het dan probleemloos weer oppakken.

Eén gedachte is dat ik het boek op deze manier al een aantal keer kan ‘maken’ en aan mensen kan voorleggen, zonder mezelf te verliezen in dat arbeidsintensieve schrijven. Het is het idee van een cyclisch, ‘iteratief’ maakproces, gangbaar in onder meer de gamewereld, waarbij men met een simpel prototype begint en dat steeds verder uitbreidt. In andere woorden: ik verken de mogelijkheden van Geometry Girl nu het op zijn kneedbaarst is, aangezien ik mijn hart en ziel (plus bloed, zweet en tranen) er nog niet in heb gelegd.

Als ik hierover vertel, trek ik altijd de vergelijking met Walt Disney, die het verhaal van Snow White ettelijke malen uitbeeldde aan een publiek van medewerkers, zakenpartners en familieleden, vóór hij zijn animatoren aan het werk zette. De productie van de eerste avondvullende tekenfilm was te kostbaar om te wedden op een ongetest verhaal; door het te vertellen en de reacties te peilen, kon Disney eraan schaven en zorgen dat zijn film op de juiste momenten spannend, grappig of ontroerend was.

Nota bene: als dit in lijkt te druisen tegen het idee van de autonome kunstenaar, bedenk dan dat try-outs heel normaal zijn onder theatermakers. En: het gaat me erom dat ik finetune wat ik wil vertellen, niet dat ik iedereen tevreden stel (wat waarschijnlijk ook helemaal niet kan).

Personages ontwikkelen

Toen regisseur Bram Ruiter een trailer voor mijn roman De verdwijners had gemaakt, besefte ik dat ik die eerder had willen hebben. Dan had ik de beschrijvingen van de personages kunnen aanpassen op de beelden, en wie weet voor welke creatieve vonkjes ze verder nog hadden gezorgd. Beter nog: ik wilde een trailer vooraf, om het hele project te inspireren.

Voor Geometry Girl ben ik zo ver nog niet gegaan, maar om de personages uit te werken heb ik wel illustrator Tim Hengeveld aan het werk gezet. Grappig was dat alleen al de briefing aan Tim me hielp; het dwong me beslissingen te nemen die ik eerder kennelijk uit de weg was gegaan. En die beslissingen leidden weer tot nieuwe ideeën. Iets afmaken, ook al is het een ’tussenproduct’, leidt regelrecht naar creativiteit, zo lijkt het.

Personages Geometry Girl

Ook van Tims uiteindelijke tekeningen werd ik blij. Met name de illustraties van de zakenpartner (tweede van links) en de tweeling (tweede en derde van rechts) plaatsten de betreffende figuren in een ander, bruikbaar licht. Een interessante kruisbestuiving tussen Tims werk en het mijne, die trouwens ook de vraag oproept of ik in de uiteindelijke app niet iets moet doen met deze illustraties. (Eén beslissing die ik moedwillig vooruitschuif.)

Tims tekeningen kwamen ook van pas bij een verhaalworkshop die ik onlangs deed met een groep Hogeschool Utrecht-studenten. Ik legde de plot en de personages uit, met behulp van de illustraties, en vroeg de studenten te brainstormen over hun motivaties en acties. Dat leverde van alles op, zowel gekscherend als serieus, en uit bijna alles kon ik wel iets putten. Ook uit de slechte ideeën: die stelden scherp wat ik in ieder geval níét wil. Het was zo’n succes dat ik het binnenkort bij ArtEZ nog eens ga doen.

Hybrid Writer’s Podcast

Podcastschrijvers

Tot slot, voor nu: bij het eerste Hybrid Writer’s Report meldde ik dat ik interviews met romanschrijvers wilde gaan doen, om die als podcast te publiceren. Dat is gelukt, ik heb er afgelopen najaar acht gemaakt, en met een wekelijks ritme online gezet. Je kunt ze terugluisteren vanuit het hybrideschrijver-overzicht.

Binnenkort pak ik het podcasten weer op, maar dan maandelijks; naast het praktische schrijfproces wil ik het daarbij wat meer gaan hebben over ‘bijzondere zijprojecten’. Het eerste gesprek staat inmiddels op tape, met niemand minder dan Arnon Grunberg.

O ja, het e-book van De verdwijners is nog maar een tientje. Koop het nu!

E-mail en nieuwsbrief

Ben je zelf schrijver en bovengemiddeld digitaal geïnteresseerd, e-mail me dan vooral. Ik wil je graag leren kennen. En: tips en links zijn altijd welkom.

Je kunt je ook opgeven voor mijn nieuwsbrief, dan houd ik je (semi-regelmatig, maximaal één keer per maand) op de hoogte van mijn literaire activiteiten.